Cok dilli cocuk yetistirmek gunumuzde artik cok yaygin. Bizim gibi yurtdisinda yasadigi icin cocugu dogal olarak cok dilli yetisen ailelerin yaninda, Turkiyede olsa da cocugunu cok dilli yetistiren aileler var. Butun arastirmalar ayni seyi gosteriyor cocuklar ilk 6 yil dil ogrenimi konusunda cok hizlilar. Aslinda sadece dil degil, cocuklar ilk yillarda herhangi bir seyi cok kolay ogreniyorlar. Dil de bunlardan biri.
Ayni anda 3-4 dil ogrenen cocuklar taniyorum. Anne ve babasi farkli ulkelerden olan cocuklar bana sorarsaniz cok sansli! Deniz o kadar sansli olmasa da Ingilterede yasadigimizdan Ingilizce de ogreneceginden bizimkisi de boyle bir cok dilli cocuk yetistirme deneyimi oldu.
Deniz dogmadan once bu konuda bir seyler okudum ve etrafimdaki cok dilli cocuk yetistiren hemen hemen tum arkadaslarimla konustum. Deniz dogduktan sonra da buradaki kres gorevlileri ile ayni konuyu konustuk. Hepsinin soyledigi ortak sey suydu: Cocukla herkes anadilinde konusmali.
Acikcasi bu benim isime gelen bir seydi. 10 yildir yurtdisinda yasiyorum, ingilizce ile is hayatimi da gunluk hayatimi da devam ettiriyorum, cok iyi olmasa da kendimi idare edebildigim bir ingilizcem var. Ama Denizle ingilizce konusmayi istemedim hic. Dedigim gibi oncelikle Ingilizcem buna yeterli degil diye dusunuyorum. Ama daha onemlisi ingilizce ile kizima olan sevgimi yeterince ifade edemezmisim gibi geldi bana. Bir yerim seni, totusunu isirdigim falan dyemeyince bir seyler eksik kalacakmis gibi hissetttim. Bu yuzden arastimalarim bana guc verdi :) Ben de Ozan da Denizle evde sadece Turkce konustuk, konusuyoruz.
Ama Deniz biliyorsunuz 14 aylikken krese basladi. Ilk bir sene boyunca aklimda hep bu soru vardi. Bu cocuk kreste ne yapacak? Nasil adapte olacak? Kres gorevlileri bu konuda hep ayni seyi soyluyor. Cocuk baska dilde bir okula gidecekse o okula ne kadar erken baslarsa o kadar iyi. Dogru. Ama bana sorarsaniz bu durum cocuktan cocuga biraz degisiyor. Deniz bebekliginden beri her seyin kendisine anlatilmasina aliskin oldugundan bence oldukca erken krese baslamis olsa bile Ingilizce onun bocalamasina sebep oldu. Belki Denizin konusma konusuna ilgisinden oldu bu. Belki ben herseyi aciklamaya cok alistirdim Denizi. Nedenini bilmiyorum ama bizim icin yani Deniz ozelinde o sirada okulda Turkiyeden bir ogretmenin olmasi cok iyi oldu. O olmasaydi ne yapardik bilmiyorum.
Deniz'i ingilizce konusmadan krese hazirlamak icin ilk sene yine uzmanlarin tavsiyeleini takip ettim. Denizle evde surekli Turkce konustum. Ama ev disnda olabildigince fazla Ingilizce duymasi icin O'nu her gun sokaga cikadim.
Oyun guruplari, konserler, tiyatro gosterileri, kafeler, marketler, metro istasyonlari. Gundelik hayata dahil olacabilecegimiz, Ingilizceyi olabildigince cok duyacagi her yere ilk aylardan itibaren Denizi goturdum. Hatirlarsiniz park, kafe, market dolastik durduk Denizle. Bunun bi kulak asinaligi yarattigini umuyorum ama dedigim gibi yine de ilk aylarda kresteki Turkce konusabilen ogretmeni bizim icin kurtarici oldu.
Uzmanlar, deneyimli anneler ve benim konustugum tum gorevliler bir konuda daha ayni seyi soyeldiler bize: Cok dilli cocuk yetistirmede tutarlilik cok onemli! Yani cocukla kim hangi dilde konusuyorsa hep o dilde devam edecek. Oyle bir ingilizce, bir turkce cocugun kafasini karistirmak yok. Biz de bu konuda elimizden geleni yapiyoruz. Sokakta, baskalarinin yaninda hatta kresten denizi alirken bile ben Denizle hep Turkce konusuyorum. Ogretmenleriyle ingilizce konussam da donup Denize turkce anlatiyorum her seyi. Bu oldukca zor aslinda. Ama bizimle Turkce konusmaya devam etmesi icin bana onemli gibi geliyor.
Yine deneyimli arkadaslarimin soyledigi bir sey: Asla seninle Ingilizce konusmasina izin verme. Bunun onemini bu seneye kadar anlamamistim. Cunku bu seneye kadar ben Denizin Ingilizce konustugunu hic duymadim. Turkiye'ye gittigimizde bize en cok sorulan sorulardan biri "Deniz Ingilizce konusuyor mu?" idi.
Deniz dogmadan once bu konuda bir seyler okudum ve etrafimdaki cok dilli cocuk yetistiren hemen hemen tum arkadaslarimla konustum. Deniz dogduktan sonra da buradaki kres gorevlileri ile ayni konuyu konustuk. Hepsinin soyledigi ortak sey suydu: Cocukla herkes anadilinde konusmali.
Acikcasi bu benim isime gelen bir seydi. 10 yildir yurtdisinda yasiyorum, ingilizce ile is hayatimi da gunluk hayatimi da devam ettiriyorum, cok iyi olmasa da kendimi idare edebildigim bir ingilizcem var. Ama Denizle ingilizce konusmayi istemedim hic. Dedigim gibi oncelikle Ingilizcem buna yeterli degil diye dusunuyorum. Ama daha onemlisi ingilizce ile kizima olan sevgimi yeterince ifade edemezmisim gibi geldi bana. Bir yerim seni, totusunu isirdigim falan dyemeyince bir seyler eksik kalacakmis gibi hissetttim. Bu yuzden arastimalarim bana guc verdi :) Ben de Ozan da Denizle evde sadece Turkce konustuk, konusuyoruz.
Ama Deniz biliyorsunuz 14 aylikken krese basladi. Ilk bir sene boyunca aklimda hep bu soru vardi. Bu cocuk kreste ne yapacak? Nasil adapte olacak? Kres gorevlileri bu konuda hep ayni seyi soyluyor. Cocuk baska dilde bir okula gidecekse o okula ne kadar erken baslarsa o kadar iyi. Dogru. Ama bana sorarsaniz bu durum cocuktan cocuga biraz degisiyor. Deniz bebekliginden beri her seyin kendisine anlatilmasina aliskin oldugundan bence oldukca erken krese baslamis olsa bile Ingilizce onun bocalamasina sebep oldu. Belki Denizin konusma konusuna ilgisinden oldu bu. Belki ben herseyi aciklamaya cok alistirdim Denizi. Nedenini bilmiyorum ama bizim icin yani Deniz ozelinde o sirada okulda Turkiyeden bir ogretmenin olmasi cok iyi oldu. O olmasaydi ne yapardik bilmiyorum.
Deniz'i ingilizce konusmadan krese hazirlamak icin ilk sene yine uzmanlarin tavsiyeleini takip ettim. Denizle evde surekli Turkce konustum. Ama ev disnda olabildigince fazla Ingilizce duymasi icin O'nu her gun sokaga cikadim.
Oyun guruplari, konserler, tiyatro gosterileri, kafeler, marketler, metro istasyonlari. Gundelik hayata dahil olacabilecegimiz, Ingilizceyi olabildigince cok duyacagi her yere ilk aylardan itibaren Denizi goturdum. Hatirlarsiniz park, kafe, market dolastik durduk Denizle. Bunun bi kulak asinaligi yarattigini umuyorum ama dedigim gibi yine de ilk aylarda kresteki Turkce konusabilen ogretmeni bizim icin kurtarici oldu.
Uzmanlar, deneyimli anneler ve benim konustugum tum gorevliler bir konuda daha ayni seyi soyeldiler bize: Cok dilli cocuk yetistirmede tutarlilik cok onemli! Yani cocukla kim hangi dilde konusuyorsa hep o dilde devam edecek. Oyle bir ingilizce, bir turkce cocugun kafasini karistirmak yok. Biz de bu konuda elimizden geleni yapiyoruz. Sokakta, baskalarinin yaninda hatta kresten denizi alirken bile ben Denizle hep Turkce konusuyorum. Ogretmenleriyle ingilizce konussam da donup Denize turkce anlatiyorum her seyi. Bu oldukca zor aslinda. Ama bizimle Turkce konusmaya devam etmesi icin bana onemli gibi geliyor.
Yine deneyimli arkadaslarimin soyledigi bir sey: Asla seninle Ingilizce konusmasina izin verme. Bunun onemini bu seneye kadar anlamamistim. Cunku bu seneye kadar ben Denizin Ingilizce konustugunu hic duymadim. Turkiye'ye gittigimizde bize en cok sorulan sorulardan biri "Deniz Ingilizce konusuyor mu?" idi.
Ben de bu soruya hep ayni cevabi verdim. "Biz hic duymadik ama konusuyormus."
Bu cevabim hep saskinlikla karsilansa da gercek buydu, ben Deniz'in ilngilizce konusmasina gecen yaz biz Turkiyeye gidene kadar sahit olmadim. Kreste konusuyormus, oyle diyorladi. Ingilizce sarkilar soyluyrdu, arada kelimeler de soyluyordu. Ama agzindan ingilizce bir cumle duymamistim.
Cocuk 2 yasinda bile degildi diyeceksiniz, haklisiniz. Ama ayni donemde Turkce 2-3 cumleyi arka arkaya soylediginden onunla karsilastirip soyluyorum. Acikcasi bu umurumda bile olmadi. Deniz mutlaka ingilize ogrenecek, benim onceligim hep onun guzelce Turkce ogrenmesi oldu.
Turkiyede komusumuzun Filipinli bir bakicisi vardi. Denizin ingilizce cumlelerini, ilk kez onunla konusurken duydum. Yaz tatili bitti buraya geri donduk. Deniz krese basladi. Sanirim 2-3 hafta gecmisti. Bir hafta sonu evde oturuken Denize bir aydinlanma geldi. Gercekten oyle bir an oldu ve Deniz bize donup bu ingilizce dedi. Saniyorum ilk kez 2 ayri dil oldugunu o anda kesfetti :) Takip eden iki gun boyunca yani tam bir hafta sonu duydugu her sey Ingilizce mi Turkce mi bize soyledi. Bu turkce, bu ingilizce. Degil mi annesi turkce?
O aydinlanma anindan sonra denizin agzindan ingilizce cumleler de dokulmeye basladi. ve ben herkesin neden bana seninle ingilizce konusmasina izin verme dedigini anladim. Simdi deniz Ingilizce konusmayi tercih ediyor yavas yavas. Bu o kadar normal ki. 5 gun krese giden bir bebekten bahsediyoruz. Onun ana dili Ingilizce olacak diyorum ben, aynen oyle. Ama guzel, duzgun, muntazam Turkce konusmasini cok onemsiyorum. Cok ama. O yuzden bizim evde bir donem basaldi. Evde Turkce konusuyoruz Denizcim donemi!
Bir seyin cok farkindayim. Evde de ingilizce konusmasnin onune gecmem cok zor. Muhtemelen biz ona turkce soru soracagiz o bize ingilizce cevap verecek bir sure sonra ama iste uzmanlarin tavsiyelerini takip etmeye calisiyorum. O tavsiyeler de bu yazida yazdiklarim.
Ozetle cocugunuzu cok dilli yetistirmek istiyorsaniz benim anladigim dikkat edilmesi gereken temel seyler soyle:
- Herkes cocukla kendi ana dili neyse o dilde konusacak (bu dili duzgun ogrenmeleri icin)
- Evde Turkce, disarida baska dil - kurallar ve sinirlar belli olacak
- Cocugu yeni bir dile alistirmak icin sarki dinletmek, radyo dinletmek, benim yaptigim gibi sokaklarda o dili duymasi icin fildir fildir dolasmak iyi bir yontem
- Buyuyup diger dili, sizinle konustugu dili tercih ettiginde tutarli olunacak ve biz evde Turkce konusuyoruz, o soylediginin turkcesi bu, haydi bir de turkce soyleyelim gibi tesvik cumleleri kurulacak.
- Sonucta cocuklar icin dil ogrenmek cok da zor degil, bu konu kafaya fazla takilmayacak akisina birakilacak.
Her ailenin dinamikleri farkli. Oncelikleri de. Baska ailelerde oncelik yabanci dili ogrenmesi olabilir. Biz Ozanla en basta Denizin duzgun Turkce ogrenmesi onceligimiz olacak diye karar verdik. Ona gore de ilerlemeye calisiyoruz. Evde ingilizce sarki dinliyor, Ingilizce sesli kitap dinliyor ama beraber sarkilari cogunlukla turkce soyluyoruz (krese gitmeden once ingilizce soyluyorduk alissin diye ki bunun cok faydasi oldu. Simdi de arada ingilizce sarki soyluyoruz), kitaplari turkce okuyoruz. Bazi kitaplari ingilizce onlari bile turkceye cevirerek okuyoruz. Bu da hic kolay degil ya neyse :)
Bunun faydasini gorduk. Deniz gercekten cok guzel turkce konusuyor. Bildiginiz buyuk insan gibi sizinle sohbet ediyor. Ama zararini da Deniz krese basaldiginda gorduk. gercekten turkce konusan bir ogetmeni olmasaydi sakinlestirilmesi daha da zor olacakti sanki.
Her sey gibi cok dilli cocuk yetistirmede de, aldigimiz her kararin, yaptigimiz her tercihin artilari ve eksileri var. Bizim yolumuz bu oldu sadece onu sizinle paylasayim dedim.
Deniz 3. bir dil ogrensin ister misiniz diye soran cok oluyor. Evet isterim. Mumkun oldugunca cok dil ogrensin isterim. Ama iste etrafimizda 3. bir dili ana dili gibi bilen biri olmadigi icin buna tesebbus etmiyorum. Zaten 5 gun krese gidiyor haftasonu dil kursuna gitsin istemiyorum. Amcasinin esinin ana dili Fransizca keske yanyana olsaydik, hep Fransizca konus Denizle derdim. Ama su verili sartlarda simdilik Deniz 2 dille devam edecek. Zaman neler gosterir bilinmez, duruma gore devam ederiz :)
Umarim faydali olur yazdiklarim.
Sevgiler
Gulcin
